Paratoner nedir, nasıl çalışır?

Paratoner, insanların yaşadıkları meskenleri ve sanayi tesislerini yıldırımdan korumaya yarayan, direkt olarak toprağa iletilmesini sağlayan bir cihazdır. Yıldırım, toprak ile bulut arasındaki elektrik yüklerinin çok hızlı şekilde yer değişmesi şeklinde tanımlanabilir. Bulut yükü pozitif ya da negatif olmasına, şimşeğin yerden ya da buluttan kopmasına göre negatif ve pozitif inişli, pozitif inişli ve çıkışlı olarak dörde ayrılmaktadır.

1752 yılında Benjamin Franklin’in uçurtma deneyi ile icadını yaptığı paratoner, ucu sivri olan cami minarelerinde, konut ya da endüstriyel yapılarda antene benzeyen bir cihazdır. Paratoner, ucu sivri olan bir metalin bakır bir şeritle veya kabloyla bina cephesinden ya da hazırlanmış tesisattan topraktaki metalle birleşmesinden meydana gelir.

Paratonerin çalışma prensibi, yıldırım düşünce onu toprağa iletmek değildir. Yıldırımı düşmeden engelleme amacını taşır. Elektrik yapısı itibariyle sivri uçlu olan cisimlere yoğunlaşma eğiliminde olan bir etkendir. Paratonerin sivri olan ucuna da elektrik yoğunlaşır, anck artı ve eksi yükler bir arada bulunur.

Paratonerin olduğu yapının tepesinde yağmur bulutları oluştuğu zaman, oluşan bu bulutların alt cephesinde meydana gelen eksi yükler, paratonerdeki eksi yükleri itmekte ve bakır kablo yardımıyla toprağa göndermektedir. Bunun akabinde, paratonerin ucunda bir tek artı yük kalmaktadır. Paratonerin ucunda kalan artı yükler de yukarıya doğru püskürmekte ve yağmur bulutlarındaki eksi yükleri nötralize etmektedir. Bu sayede etkisiz kılarak yıldırımın düşmesini engellemektedir.